STANOWISKO DEPARTAMENTU PRAWNEGO GŁÓWNEGO INSPEKTORATU PRACY Z 22 LIPCA 2010 R. W SPRAWIE

WYMIARU URLOPU WYPOCZYNKOWEGO PRACOWNIKÓW NIEPEŁNOETATOWYCH

(GPP–110-4560-9-2/10/PE/RP)

Stosownie do art. 154 § 2 kodeksu pracy wymiar urlopu wypoczynkowego pracowników niepełnoetatowych ustala się proporcjonalnie do wymiaru ich czasu pracy, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony dla zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. W zależności od stażu pracy będzie to 20 lub 26 dni. Przy ustalaniu tego urlopu niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Jednak u pracownika niepełnoetatowego, którego wymiar czasu pracy został określony godzinowo, np. 120 godzin miesięcznie, nie jest możliwe ustalenie wymiaru urlopu we wskazany sposób. W poszczególnych miesiącach zmienia się bowiem stosunek godzin, jakie ma on do przepracowania w porównaniu do pełnego etatu.

W omawianej sprawie kluczowa jest interpretacja pojęcia „wymiar czasu pracy pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy” w znaczeniu użytym w art. 154 § 2 k.p. Należy zauważyć, że w nim ustawodawca posłużył się ogólnym określeniem „wymiar czasu pracy”, nie precyzując o wymiar, w jakim okresie chodzi. Pojęcie wymiaru czasu pracy oznacza bowiem ogólnie liczbę jednostek czasu ustaloną na dany okres, którym może być doba, tydzień, miesiąc lub inny okres. W kodeksie pracy mowa jest np. o wymiarze czasu pracy w okresie rozliczeniowym, dobowym wymiarze czasu pracy (np. art. 135 k.p.), tygodniowym wymiarze czasu pracy (art. 138 § 4 k.p.). W związku z tym, że w art. 154 k.p. ustawodawca posługuje się ogólnym określeniem „wymiar czasu pracy”, wykładnia literalna nie daje jasnej odpowiedzi na pytanie o wymiar czasu pracy, w jakim okresie chodzi. Trzeba zatem odwołać się wykładni systemowej i funkcjonalnej.

Art. 154 k.p. znajduje się w dziale „urlopy pracownicze”. Ogólną zasadą dotyczącą urlopów jest nabywanie urlopu za dany rok i obliczanie jego wymiaru w odniesieniu do roku kalendarzowego. Skoro wymiar urlopu ustala się w odniesieniu do roku kalendarzowego, to wydaje się zasadne, aby pojęcie „wymiaru czasu pracy” w art. 154 k.p. interpretować jako roczny wymiar czasu pracy. Zgodnie z taką interpretacją aby ustalić wymiar urlopu dla niepełnoetatowca, którego miesięczny wymiar pracy jest określony godzinowo, należałoby:

1) obliczyć roczny wymiar czasu pracy tego pracownika określony w godzinach,

2) obliczyć roczny wymiar czasu pracy pracownika pełnoetatowego określony w godzinach,

3) obliczyć iloraz wymiaru z pkt 1 i pkt 2,

4) pomnożyć iloraz z pkt 3 i wymiar urlopu (odpowiednio 20 lub 26 dni),

5) zaokrąglić wynik do pełnego dnia.

Takie obliczenie wymiaru urlopu niepełnoetatowca, którego czas pracy jest ustalony miesięcznie na 120 godzin, minimalizuje liczbę zaokrągleń dni wolnych do pełnego dnia. Powoduje to, że proporcja dni urlopu pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy i urlopu zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy bardziej odpowiada faktycznemu wymiarowi pracy tych osób. Ponadto przy takim wyliczeniu pracujący w niepełnym wymiarze czasu pracy określonym godzinowo oraz pracujący w niepełnym wymiarze czasu pracy określonym w ułamku etatu są w równej sytuacji co do wymiaru urlopu.

Wydaje się, że tę samą argumentację i zasadę można odnieść do obliczania współczynnika ekwiwalentowego.

Przyjęcie odmiennego stanowiska, a mianowicie obliczenie współczynnika ekwiwalentowego na podstawie stosunku wymiaru czasu pracy pracownika niepełnoetatowego do pełnoetatowego tylko z miesiąca, w którym pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu, powodowałoby, że sytuacja pracownika, któremu wypłacany jest ekwiwalent, może się znacząco różnić w zależności od miesiąca, w którym nabył prawo do ekwiwalentu.

Może odbiegać od jego faktycznego wymiaru czasu pracy w wymiarze rocznym i powodować nieusprawiedliwione obiektywnymi okolicznościami pogorszenie sytuacji pracownika.